Hoe (on)gezond is het ketogeen dieet?

Een ketogeen voedingspatroon wordt meestal gedefinieerd als een dieet waarbij men maximaal 50 gram aan koolhydraten per dag eet. Een minder strenge vorm is het koolhydraatarm dieet. Hierbij mag men 130 gram koolhydraten per dag eten. Ter vergelijking: in Nederland consumeren 'we' gemiddeld zo'n 240 gram aan koolhydraten per dag.

Wanneer men weinig tot bijna geen koolhydraten consumeert, komt er weinig glucose in het bloed. Het lichaam gebruikt dan de glycogeenvoorraad uit lever en spieren. Wanneer deze voorraad ook op is moet het lichaam overgaan op een andere brandstof: vetzuurverbranding. Wanneer vetzuren verbranden, ontstaan er ketonen. Ketonen kunnen in plaats van glucose als brandstof worden gebruikt. Het lichaam komt door het volgen van een ketogeen dieet in ‘ketose’, maar of dát wel zo gezond is...

Duidelijk is dat bij het volgen van een ketogeen dieet bepaalde vitamines, mineralen en vezels zullen ontbreken. Zo’n dieet is ook hoog in verzadigde vetten en cholesterol.

Een recent onderzoek bekeek het effect van een ketogeen dieet op verschillende ziektes, maar ook op de impact van zo’n dieet op de kwaliteit van je voedingspatroon[1].

Epileptie
Wereldwijd lijden tussen de 4 en 10 per 1000 mensen aan epilepsie, een potentieel dodelijke neurologische ziekte. Ongeveer een derde van mensen met epilepsie kunnen epileptische aanvallen niet elimineren met medicijnen. Een ketogeen dieet kan bij hen wel ietwat helpen om de aanvallen te verminderen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat er geen glucose beschikbaar is om neuronen van brandstof te voorzien.

Lichaamsgewicht
Men kan gewicht verliezen wanneer men het ketogeen dieet volgt. Een meta-analyse uit 2013 concludeerde dat een ketogeen dieet slechts leidt tot iets meer gewichtsverlies na één jaar dan bij het volgen van een dieet met een laag vet gehalte. Dit verschil in gewichtsverlies was echter niet meer zichtbaar na twee jaar. Een recente studie van Hall suggereert dat een plantaardig voedingspatroon laag in vet beter is dan een ketogeen dieet om eetlust onder controle te houden. Het snelle gewichtsverlies bij een ketogeen dieet lijkt voornamelijk te wijten aan het verlies van vetvrije massa, zoals lichaamsvocht.

Diabetes
Bij mensen met diabetes mellitus type 1 werd in een uitgebreide review uit 2016 langdurige ‘ketose’ sterk afgeraden. De kans op complicaties van de hersenen, nieren, lever en kleine bloedvaten bleek verhoogd te zijn bij diabetici met verhoogde ketonen in vergelijking met diabetici met normale ketonenspiegels.

Bij mensen met diabetes mellitus type 2 zijn er andere resultaten. Zo laten verschillende klinische onderzoeken zien dat een ketogeen dieet bij mensen met diabetes type 2 het gebruik van medicatie kan verminderen of zelfs elimineren. Op korte termijn kan een ketogeen dieet de eetlust onderdrukken, bloedglucoseconcentratie verlagen en het HbA1c gehalte verlagen. De gunstige effecten van een ketogeen dieet voor mensen met diabetes type 2 zijn echter voornamelijk toe te schrijven aan het gewichtsverlies, waarbij de voordelen na verloop van tijd immers lijken af te nemen.

Voordelen vs. risico’s
Het ketogeen dieet vermindert de frequentie van aanvallen bij sommige personen met epilepsie. Dit dieet kan ook het lichaamsgewicht verminderen, alhoewel dit op de langere termijn niet effectiever is dan andere diëten. Het ketogeen dieet kan ook de bloedglucose verlagen, hoewel de werkzaamheid hiervan doorgaans al binnen de eerste paar maanden afneemt.

Een risico van het ketogeen dieet is dat het LDL-cholesterol gehalte kan stijgen. Daarnaast kan het ook het risico op chronische ziektes verhogen. Voedingsmiddelen die doorgaans bij een ketogeen dieet passen (i.e. rood vlees, verzadigde vetten), zijn gekoppeld aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en alzheimer. Voedingsmiddelen die beschermen tegen zulke ziektes (i.e. fruit, groente, volkorenproducten, peulvruchten) worden doorgaans minder gegeten bij een ketogeen dieet.

Het huidige bewijs suggereert dat voor de meeste mensen de voordelen van een ketogeen dieet niet opwegen tegen de risico’s. Met andere woorden: het is weer zo'n dieet waar te veel mensen gedachteloos 'aan doen'. Tot dat het volgende dieet voorbij komt.

Crosby et al: Ketogenic Diets and Chronic Disease: Weighing the Benefits Against the Risks in Frontiers in Nutrition – 2021

Reacties