Kokospalmen en witte vliegjes

Witte vliegjes (Aleyrodidae) zijn de laatste jaren een behoorlijke bedreiging geworden voor kokosnoten en (de productie van) kokosolie. Een voorbeeld is Sri Lanka, het voormalige Ceylon, waar de oogst van de zogenaamde koningskokosnoot (Cocos nucifera subsp.), een regionale variëteit van de kokosnoot, dit jaar met 40 procent is gedaald. Men schat dat er al 4.6 miljoen kokospalmen besmet zijn en men vreest dat de infestatie zich steeds verder uit zal breiden

Zwaar geïnfecteerde bomen kunnen ernstig verzwakt raken. De bladeren verkleuren naar geel, lijken te verdrogen en zullen vroegtijdig afvallen. De witte vliegjes verspreiden ook nog eens vervelende virussen.

Dr. Nayanie Aratchige van het Coconut Research Institute (CRI) Lunuwila in Sri Lanka meldt dat er wereldwijd ongeveer 1,500 soorten witte vliegjes bestaan. Daarvan zijn er een viertal die nu een bedreiging vormen voor de kokospalmen op het eiland: de Palm-infesting whitefly (Aleurotrachelus atratus), de Citrus nesting whitefly (Paraleyrodes minei), de Spiraling whitefly (Aleurodicus dispersus) en de Coconut whitefly (Aleurodicus cocois).

De eerste vermelding van een witte vlieg die het gemunt had op kokospalmen was al in 1846 op het Caraïbische eiland Barbados. Sindsdien zijn er vanaf 1990 uitbraken gemeld in het hele Caraïbisch gebied en noordelijke delen van Zuid-Amerika. In India zijn besmettingen met de Rugose spiraling whitefly (Aleurodicus rugioperculatus) sinds 2016 gemeld.

[Koningskokosnoten van Jeeva]

De spiraling white fly was sinds 1990 aanwezig op Sri Lanka, maar werd beschouwd als een onbeduidende plaag voor kokospalmen. De eerste grote uitbraak van witte vlieg in kokosnootplantages in Sri Lanka werd in 2019 gemeld en wordt verondersteld te zijn veroorzaakt door een combinatie van de onbedoelde introductie van een nieuwe soort via illegale invoer van zaailingen, de impact van klimaatverandering en de plotselinge daling van natuurlijke vijanden als gevolg van overmatig gebruik van insecticiden op andere gewassen dan kokospalmen.

Een andere expert meent dat de kleuren geel en oranje een grote aantrekkingskracht heeft op witte vliegjes. Dat is vervelend want zowel de bloesem als de koningskokosnoot zelf zijn geeloranje van kleur.

Met de oorlog in de Oekraïne is de aanvoer van zonnebloemolie sinds begin 2022 behoorlijk verstoord. Hoewel leveranciers als Suncomo Bulgaria in Bulgarije in staat zijn zonnebloempitten uit de Oekraine te verwerken, zijn producenten op zoek gegaan naar alternatieven. Als de infestatie met de witte vliegen blijft toenemen komt een deel van de leveranties van kokosolie ook al in gevaar. Bovendien lijkt de witte vlieg ook van andere palmen te houden. Een dat betekent dat men ook met de nodige zorg kijkt naar plantages waar men oliepalmen teelt voor de productie van palmolie. Te laat.